Asuman TÜRKMEN - Sanat Tarihçisi

Tarih: 08.02.2021 18:24

BURSA TÜRK İSLAM ESERLERİ MÜZESİ -3

Facebook Twitter Linked-in

Tekke-Dergâh Eşyaları: Dinî-ahlâkî eğitimin temel kurumlarından biri olan tekke ve dergâhlar tasavvufi düşüncenin anlayış ve terbiyesinin işlendiği ve halka sunulduğu yerler olmuştur. Camilerden ayrı bir yerde olan dergâhların içinde mescit, sema meydanı, şeyh odası, derviş hücreleri ve aşevi bulunurdu. Burada tasavvufi eğitimin yanında dini eğitim ve güzel sanatlar ile musiki eğitimi de verilirdi. Her tarikatın kendilerine özgü törenleri, inanışları, felsefeleri ve eşyaları vardı. Müzedeki bu bölümde dergâhlarda kullanılan Celveti, Mısri ve Mevlevi Tarikatı tacı, derviş bastonları, çalpare, nefir, kudüm, ney gibi müzik aletleri, serpuş, buhurdan, şifa tası, teslim taşı, zikir kemeri, derviş keşkülü gibi malzemelerle birlikte çeşitli yazı sitilleriyle levhalar sergilenmektedir.

Dergah odası- müzik aletleri ve kavuklar

 


 

Teslim Taşı : Dervişler arasında özellikle Bektaşi tarikatına mensup olanların taktıkları teslim taşı, genellikle balgami taşından yapılmıştır. Etrafı 12 imamı temsil eden eden 12 hilal şeklindedir. Teslim taşı, dervişlerin aczlerini, kulun iradesini tanrıya vermesini, kendisinde hiçbir varlık görmemesini anlatır. Uzunlamasına delinmiş olan taşın içinden, boyuna asmak için bir bağ geçirilmiştir.

Ana Eyvan-Etnoğrafik Eserler: Müzenin en geniş mekânı özellikle Bursa yaşamını sergileyen etnoğrafik nitelikteki eserler için ayrılmıştır. Bu bölümde Bursa ve köylerine ait geleneksel kadın ve erkek giysileri, takılar, Bursa işlemeleri, Yeşil Türbenin 19.yüzyıla tarihlenen mihrap örtüsü ve kapı perdesi, sergilenmektedir. Eski Bursa’da özellikle kadın giysileri, kumaşları ve işlemeleriyle dikkat çeker. Bursa tezgâhlarında dokunan ipekler, bürümcükler, kadifeler bu giysilere özellik katmıştır. Bursa'nın merkezinden köylerine doğru gidildikçe, bölgenin yöresel özelliklerini gösteren giysilerine, dağ bölgesi adı verilen ilçeler olan Keles, Orhaneli, Büyük Orhan, Harmancık’ın köylerinde rastlanabilmektedir. Bu yöresel giysiler özellikle kadın giyiminde zengin bir çeşitlilik sunar.

Ana Eyvan- Yöresel kadın kıyafetleri

Keles Kadın Kıyafeti

Bursa’da iki tür yöresel kadın giyimi vardır. Bunlar üç etekli ve şalvar içlikli giyimdir. Üç etekli giyim özelliğini üç etek ve altına giyilen şalvardan alır. Pamuk-ipek karışımından dokunmuş şalvar, ipek bürümcükten uçkur (yağlık) ve uzun köynek (gömlek), açık yeşil Bursa kadifesinden cepken, şal kuşak, gümüş kemer, ince ak yünden beş şişle dokunmuş yün çorap ve sarı deriden, taban astarı karanfil motifleriyle işli çedik üç etekli giyimin parçalarıdır. Şalvar içlikli giyim, şalvar ve içlik olmak üzere iki parçadan oluşur. Şalvar ve içliğin kumaşları düz ya da kareli, çizgili çitari, kadife, atlas, yünlü ya da pamuklu olabilir. İçlik üzerine cepken ya da pamuklu uzun hırka giyilebilir. Kadınlar üç etek ya da şalvar içlikli giyimle sokağa çıktığında üste uzun bir ferace giyer, başına ise ak yaşmak örterdi. Bursalı kadınların başlarına giydikleri hotoz başlıklar mevsim çiçeklerine göre hazırlanır, gül zamanı gül oyalı hotozlar, leylak zamanı leylak oyalı hotozlar giyilirdi.

Yöresel erkek giyiminde pantolon yerine potur, şalvar, çakşır, üstüne cepken gömlek giyilirdi. Bele üst üste kuşak sarılır, kuşakların arasına cep yerini tutan silahlıklar takılırdı. Başa giyilen fes ve üstüne sarık sarılan keçe külah yaygın baş giysilerindendir. Ayağa ise çarık, mest, yumuşak meşinden yapılmış, yanları dikişli flar yemeni, Bursa merkezde ise körüklü çizme giyilirdi.

Yöresel Halk Takıları

Anadolu kadın takılarından, baş süslemelerinde kullanılan tepelik, fes süsü, alınlık, yanak döven, küpe gibi takılar bazı yörelerde bir arada kullanıldığı gibi bazı yörelerde birkaçı fes üzerine veya fessiz olarak da kullanılmaktadır. Kadınların boyunlarını süsleyen gıdıklık, kolye, gerdanlık ve hamaylı(muskalık) geleneksel olarak yaygın şekilde kullanılmıştır. Özel günlerde bindallı, kaftan, üç etek gibi kıyafetlerinin üzerine kullandıkları kemer ve kemer tokaları, giyim tamamlayıcısı olmuştur. Kadınların başa ya da elbiselerin üzerine taktıkları, mücevherli pandantif ya da broşlar, bilezik, yüzük, halhal gibi takılar zengin motiflerle bezenmiştir.

Erkek takılarında; saatler ve koruyucu köstekleri, bastonlar, tespihler, tütün tabakaları ve ağızlıklar, mühür, hançer, kama, fişeklik, barutluklar, kamçı ve enfiye kutuları gibi eşyalar bulunmaktadır.


 


 


 


Orjinal Köşe Yazısına Git
— KÖŞE YAZISI SONU —