Meğer Ne Geniş Ramazan Külliyatımız Varmış

Medeniyetimizde büyük yer tutan ve Hicri takvimin ay isimlerinden dokuzuncusu, oruç ve Kur’an’ın indirilmeye başlandığı ay olan Ramazan hakkında yazılan eserlerin sayısı ve yazarları merakımı mucip oldu. İnternet dünyasında kısa bir tarama yaptığımda gördüm ki mübarek üçayların incisi, ayların sultanı ve efendisi Ramazan-ı Şerif hakkında külliyatımız geniş yer tutuyor.

Ramazan öncesinden ona herkes bir takım maddi ve manevi hazırlıklar yapar. Maneviyat iklimini farklı eserlerle derinden yaşama yoluna girer. Yıllardan beri karşılaştığımız ramazan üzerine yazılmış eserlere bakayım ve bu aya değişik bir etkinlik ekleyeyim dedim. Bakın karşıma ne alternatifler çıktı. İnternet taramasından, elime geçen veya kütüphanemde olan eserleri alfabetik veya kronolojik bir sıralamaya tabi tutmadan listelemeye çalıştım.

Ramazan bir anlamda en münasip bir tefekkür ayı. Kâinatı, kendini, hadisatı okuma girişimlerinin yoğunlaştığı kutlu mevsim. Seçeceğimiz eserler de bu okumalarda şahsi, ailevi, tarihi, dini ve sosyolojik tahlil ve analizlere müsbet katkı sunacaktır şüphesiz. Mübarek Ramazan ayının lahuti havasını teneffüse vesile olacak kitaplar olarak neler okuyabilirim diye düşünüyorsanız biri mutlaka sizin için olmalı. 
Ramazan kültürümüzle alakalı ilk oniki eseri okurlarına sunan bir yazarımızın (Doğan Hızlan) seçtiği kitaplarla başlayalım, diğer bulduk ve gördüklerimizi de onlara ekleyelim:

‘Geçmişten günümüze ramazan kitaplarından bir seçki:
1- Ramazan Geldi Hoş Geldi, Abdülbaki Gölpınarlı
2- Ramazan Sohbetleri, Ahmet Rasim, haz.: Muzaffer Gökman
3- Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı, Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey, haz.: Ali Şükrü Çoruk
4- Bekçi Baba Ramazan Fasılları, haz.: M. Sabri Koz
5- Ramazan Fıkraları, haz.: Cemal Anadol
6- İstanbul’da Bir Ramazan, Cenab Şahabeddin, haz.: Abdullah Uçman
7- Eski İstanbul Ramazanları/Bütün Âdetleri, Eğlenceleri, Hatıraları, Fıkraları, Halit Fahri Ozansoy
8- Ramazan Fıkraları, haz.: İsmail Özcan
9- Ramazan Hediyesi, Lütfü Doğan
10- Ramazan Yemekleri ve Mutfak Kültürü, Nimet Berkok, Kamil Toygar
11- Bir Ramazan, Binbir İstanbul, Süheyl Ünver, haz.: İsmail Kara’..
12- Bu kitapların dışında ramazan ayı dolayısıyla yazılmış kitaplar da vardır. Bunlardan biri de ‘Ziyaret-i Evliya’ isimli eserdir. Hocazade Ahmed Hilmi’nin eserinin İfade-i Meram bölümünde belirttiğine göre 1910 yılı ramazanında türbe ve mezarlarını ziyaret ettiği İstanbul evliya ve tarikat mensuplarının biyografilerini ve menkıbelerini kaleme almıştır. Yani kitap ramazan ayı vesilesiyle meydana gelmiştir.’
(Yazar, Doğan Hızlan’ın tavsiye ettiği eserler- 8 Nisan 2022- https://www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/ramazan-kitaplari-42039428)
13. Samanyolu’nda Ziyafet, Sezai Karakoç
14. Bedîu’z-zaman Said Nursi-Ramazan Risalesi (29.Mektup, 2.risale)
15. Onbir Ayın Sultanı Ramazan Kitabı-Prof.Dr. Hayrettin Karaman (İz yayıncılık-2019)
16. Ramazan Risalesi-Nurettin Yıldız, (Tahlil yay.)
17. Ramazan’da Kalplerimizi Nasıl Canlandırabiliriz? – Mecdi El-Hilali, (Beka Yayınları)
18. Oruç Fıkhı – Yusuf El-Karadavi, (Nida Yayıncılık)
19. Osmanlıdan Cumhuriyete İstanbul’da Ramazan, (Osmanlı tarihçisi François Georgeon, İş bankası Kültür yay., https://www.iskultur.com.tr/osmanlidan-cumhuriyete-istanbulda-ramazan.aspx)
20. Ramazan Kitabı-Kemal Özer (HayyKitap, ilk baskı-2014)
21. Ramazan Günlükleri-1-2 (Prof. Dr. Ali Erbaş, Diyanet yayınları-2019)
22. Zamanın Behrinde Ramazan Hikayeleri -Necdet Subaşı
23. Oruç Çağrısı- Ali Haydar Haksal (mavi yayıncılık)
24. Ramazan ve Kur'an- Mehmet Pamak
25. Ramazan Risalesi- Ahmet Mahmut Ünlü (Cübbeli Ahmet hoca, Lalegül Neşriyat)
26. Bir mekteptir Oruç- İhsan Şenocak
27. Efendimiz’in Ramazan’ı -Said Koçer
28. Asr-ı Saadet'te Ramazan -Abdullah & Hilal Kara (Nesil yay.) 
29. Ramazan Kitabı -Özlem Olgun 
30. Ramazan Medeniyeti-İbrahim Refik (Albatros Yayınları) 
31.Tarihte Ramazan-Ertuğrul Tarık Kara 
32. Edebiyatımızda Ramazan -Âdem Çevik (Sütun yay.)
33. Böyleydi Osmanlı Ramazan’ı -Tolga Uslubaş (Yağmur yay.)
34. Rahmet ve Esenlik Irmağı-Mustafa Oğuz (Kaynak yay.)
35. Allah Dostlarının Ramazan Hatıraları-Abdülkadir Süphandağı (Timaş Yayınları).
36. Bir Bayramdır Ramazan-Abdullah Arıdoru (Nesil Yay.)
37. Ramazan Geceleri-Branislav Nuşiç (Özgün Yayıncılık.
38. Ramazan Yazıları-Mustafa İslamoğlu (Düşün Yayıncılık).
39. Oruç Risalesi / Rahmet ve Berekete Çağrı (Muhtelif yazarların yazıları, Fide Yayınları)
40. Ramazan ve Oruç Risalesi -Hacı Hafız Salih Tanrıbuyruğu (1960)

Çocuklar için Ramazan Külliyatı

Çocukların da ramazanı bilme ve sevmeleri için muhtelif kitaplar hazırlanmış. Ramazan iklimini kitaplarda bulma ve yaşama noktasında çocuklar da çok şanslı 
1. Sevap Yağmuru, Nehir Aydın Gökduman (Salıncak Yay., ‘Oruç Günleri’ dizisi)
2. Şimdi Oruç Zamanı, Nehir Aydın Gökduman (Salıncak Yayınları)
3. Bir Oruç Tuttum, Mustafa Oğuz (Salıncak Yayınları)
4. Çocuğun Ramazan’ı, Yavuz Bahadıroğlu (Nesil Yayınları)
5. Posta Kuşunun Kanadında Ramazan Mektupları, Nurefşan Çağlaroğlu (Muştu Yay)
6. Çocuk ve Oruç, Melek Çe (Uğurböceği Yay)
7. Bizim Evde Ramazan, Nurdan Damla (Nesil Yayınları)
8. Ramazan Çiçeği, Mustafa Oğuz (Gonca Yayınları)
9. Çocuk ve Ramazan, Burhan Eren, Timaş Yayınları.
10.Ece ile Keçe Ramazan Çadırı, Dağıstan Çetinkaya, Çimadam Yayınları.
11. Hoş Geldin Ramazan, Merve Gülcemal  
12. Ramazan Okulu, Faruk Kanger (Erkam yay.)
13. Ramazan Ajandam, İrem Nisa Gündoğdu (Siyer Yayınları)
14. Neşeli Ramazan Günlüğü- Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 
15. Ramazan Geldi Hoş Geldi- Diyanet İşleri yayınları 
16. Oruç Tutuyorum- Nesil Çocuk 
17. Ramazan Neşesi- Hugge.tr (Ramazan’da Evimi Süslüyorum, Ramazan Neşesi kitabıyla birlikte hazırlanmış süsleme kitabı)
18. Manilerle Ramazan- Diyanet Vakfı Yayınları.
19. Ramazan Atölyesi- Taze Kitap 
20. Cennete Giden Yol Oruç
21. Ramazan ve Çocuk- Timaş Çocuk
22. Kalbimin Süsü Oruç- Timaş Çocuk
23. Oruç Kitabım- Dem Yayınları 
24. Ramazan Ajandası- Taze Kitap 
(Son 11 eseri, Dolu Anne, Emir Salih’in Ramazan Etkinlik Kitapları olarak paylaşmış, 16 Nisan 2020, https://www.facebook.com/doluanne/posts/1413384098847995/)

Bunlardan başka tesbit edemediğimiz belki nice değişik eser de vardır. Ayrıca müstakil olmayıp içlerinde ramazanla ilgili (hatıra, hikâye, şiir vb. ürünlerin yer aldığı) bölüm olan eserler de dikkatimizi çekiyor ve kütüphanelerimizi zenginleştiriyor.

Ramazan’la alakalı kültür kaynaklarımızı işlemeye çalıştığım bu yazıya yine kültürümüzün bir başka öğesi olan ve çocukluğumda ramazan davulcumuzdan dinlediğim bir mani ile bitiriyorum:

Besmeleyle çıktım yola 
Selam verdim sağa sola 
Benim ağam iki gözüm
Ramazanınız mübarek ola.