YASSIADA'DAN YAKIN TARİHİMİZE KISA BİR YOLCULUK
27 Mayıs 1960 ihtilalinin ardından ismi sıkça duyulan ve 2013 yılında Demokrasi ve Özgürlükler Adası adı verilen Yassıada’ya dün (15 Haziran) ilk kez gitmek nasip oldu. Ülkemize küçümsenmeyecek önemli hizmetler sunan eski başbakanlarımızdan Adnan Menderes ve arkadaşlarının 9 ayı aşkın bir süre yargılanıp idam kararının verildiği yer olarak hafızalara kazınan adaya olan gezimizi bugünkü yazı konum yapmak istedim.
İlklerin insan hayatında öneminin büyüklüğünden midir nedir, bu ziyaret arkadaşlarımızla beraber hafızamızda ve ruh dünyamızda derin tesirler bıraktı. Bir açık hava müzesi haline getirilen Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu'nun hatıraları yaşatılırken ülkemiz ve Yassıada'nın yakın tarihine de ışık tutuluyor. Son dönem tarihin canlandırıldığı bir platform olmuş diyebilirim.
Marmara denizinde kendi küçük izleri ve hatırası büyük bu adaya, İstanbul’a gemi ile bir saatte ulaşım sağlanabiliyor. Dün Üsküdar Belediyesinin bir kültür hizmeti olarak düzenlenen Demokrasi ve Özgürlükler Adası (Yassıada) ziyaret turlarına bir grup arkadaşımızla birlikte katıldık. Rehber eşliğinde adaya vaki ziyaretimizde müzeleri, açıkta ve kapalı alanlarda sergilenen eserleri, yeni eklenen yapıları vb. gezerek tarihe beş saat süren hisli bir yolculuk yaptık.
Çok emek verildiği belli olan alt yapı ve hazırlık çalışmalarının ardından geçtiğimiz yıl yapılan görkemli bir törenle ziyarete açılan Demokrasi ve Özgürlükler Adası, sahip olduğu hatıralar ve mevcut dokusuyla hatıralarımızda derin izler bıraktı. Gezdiğimiz adada oluşturulan başlıca üç müze tarihin belli izlerini gözler önüne seriyor.
27 Mayıs Müzesi: Burası vaktiyle Deniz Kuvvetlerine ait olup askerlerin eğitim amaçlı kullandıkları tek tribünlü bir spor salonu. 27 Mayıs 1960 darbesi sırasında Maliye Bakanı olan Hasan Polatkan'ın adının verildiği ve darbe yargılamalarının yapıldığı bu spor salonu müzeye dönüştürülmüş. İlk ziyaret mekânımız burası oluyor. Mahkeme heyeti ve jandarmalarla mahkeme salonu canlandırması için her şey düşünülmüş. 13 dakikalık sinevizyon gösterimi esnasında o günlere zamanda bir yolculuk yapıyorsunuz. Hatta bir yaşlı amca o anları yaşıyormuşçasına duygularına hâkim olamayarak feryadu figanını bastı. 592 kişinin yargılandığı ve 9 ayı aşkın süren mahkemede 19 ayrı dava dosyası ele alınıyor. Bular da teker teker müzede sergilenmiş.
Demokrasi ve Özgürlükler Müzesi: İkinci olarak Osmanlının son döneminden, 1800’lü yılların başından günümüze demokrasi yolculuğunun önemli dönüm noktaları kronolojik olarak sergilenerek anlatılıyor. Sultan Abdülaziz’in azlinden Bab-ı Ali baskınına, İstiklal mahkemelerinden darbelere ve darbe teşebbüslerine, sürgünlerden mahkemelere, işgallerden Kurtuluş savaşına, kongre ve genelgelerden 15 Temmuz’a kadar birçok tarihi önemli hadise dikkatlere sunulmuş. Değişim ve gelişim süreci özenle işlenmiş.
Adnan Menderes Müzesi: Daha önce subayların yatakhanesi olarak kullanılırken tahliye edilerek tecrit ve hapis hayatını yaşadığı bina da Adnan Menderes Müzesi olarak hizmete sokulmuş. 9. Başbakan (1950-1960 arası 19. Hükümet ve müteakip 20, 21, 22 ve 23. hükümetlerin başbakanı) Adnan Menderes’in çocukluk, gençlik ve öğrencilik yıllarına, adadaki tecrit yıllarına ve çektiği sıkıntılara, 10 yıllık iktidarı döneminde Anadolu’daki gezi ve yatırımlarına ait kesitlerin yer aldığı müze de kendisinin hayatından önemli dönüm noktalarını dikkatlere sunuyor.
Müzeler dışında cami, kütüphane vb. gibi diğer sosyal donatı alanlarını da gezen arkadaş grubumuzun beğendiklerini ve çok etkilendiklerini beyan ettikleri ziyaret için ortak görüşleri her vatandaşımızın bu adayı ve müzeleri ziyaret etmeleri gerektiği kanaatiydi.
Üsküdar Belediyesinin haftada iki gün (Çarşamba-Perşembe) düzenledikleri bu kültür hizmetinden başka Demokrasi ve Özgürlükler Adası İşletme Müdürlüğü’nden yapılan ilanda hafta sonları Cumartesi-Pazar Kadıköy İDO iskelesinden 10:00’da kalkış yapıp 16:00’da geri dönüş yapılabileceği de belirtiliyor.
Her iktidarlar gibi eleştirilen icraatları da bulunan Menderes hükümetlerinin Din eğitiminde kolaylıklar sağlaması, ezanın aslına döndürülmesi, tarım ve sanayide hamleler gibi önemli icaatları da hala hayırla yadedilmeye devam ediyor. (Ezanın Arapça aslına döndürülüşü ne tevafuk bugün yıldönümü: 16 Haziran 1950)
Yediden yetmişe herkesin milli bir ruh kazanımı için Çanakkale Zaferinin gerçekleştiği toprakları/şehitliği ziyareti, özveri ve fedakârlık destanlarını, kardeşlik ve dayanışma örneklerini görmeleri, yaşamaları hep tavsiye edilir. Şimdi bu kabil mekanlara Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nı da eklemeliyiz. Toplumsal muhasebemiz adına buna ihtiyacımız var diye düşünüyor, bu ada gezisini bulduğunuz ilk fırsatta gerçekleştirmenizi ısrarla tavsiye ediyorum.
